Cái Vô Hạn Trong Lòng Bàn Tay Từ Big Bang Đến Giác Ngộ - Trịnh Xuân Thuận

Sách đề cập đến cuộc đối thoại của hai nhà khoa học. Một là nhà vật lý thiên văn vốn là phật tử, người mong muốn đem những hiểu biết khoa học của bản thân đối chiếu với những nguồn gốc triết học về sự sống theo quan niệm nhà Phật. Một là nhà khoa học phương Tây trở thành nhà sư, người mà những kinh nghiệm cá nhân đã kích thích ông so sánh hai con đường nhận thức hiện thực khách quan.

Họ nói chuyện với nhau không phải theo kiểu tranh luận đối đáp mà cùng bổ khuyết cho nhau để xây dựng cái nhìn nhân văn về khoa học tự nhiên, mượn tinh thần đạo Phật để hạn chế cái ác của nền khoa học kỹ thuật đang phát triển tột bậc, có nguy cơ hủy diệt cả cuộc sống và nền văn minh con người.

Trịnh Xuân Thuận (sinh năm 1948) là một khoa học gia người Mỹ gốc Việt trong lĩnh vực vật lý thiên văn, là một nhà văn đã viết nhiều quyển sách có giá trị cao về vũ trụ học và về những suy nghĩ của ông trong tương quan giữa khoa học và Phật giáo. Ông còn là một nhà thơ, một triết gia, một Phật tử và một nhà hoạt động cho môi trường và hòa bình. Ông đã nhận lãnh nhiều giải thưởng trong lĩnh vực thiên văn và trong lĩnh vực văn hóa xã hội.

Sinh ra tại Hà Nội, Trịnh Xuân Thuận lúc sáu tuổi theo gia đình di cư vào Nam rồi lớn lên ở Sài Gòn. Ông học Trường Yersin (Lycée Yersin) tại Đà Lạt (địa điểm nay là Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt), và Trường Jean Jacques Rousseau (nay là Trường PTTH Lê Quý Đôn) tại Sài Gòn.

Năm 1966, sau tú tài, ông rời Sài Gòn đi du học Thụy Sĩ, và sau đó được nhận một học bổng du học tại Hoa Kỳ.

Cha ông là một viên chức trong chính quyền Việt Nam Cộng hòa và sau 1975 bị đi học tập cải tạo, ông đã nhờ một người bạn (GS Pháp) viết thư nhờ thủ tướng Phạm Văn Đồng can thiệp, sau đó cha ông đã được tự do và sang Pháp sinh sống.

Ông đã theo học ngành vật lý thiên văn tại Học viện Kỹ thuật California (California Institute of Technology) từ 1967 đến 1970, và tại Đại học Princeton từ 1970 đến 1974. Ông bảo vệ luận án tiến sĩ tại Đại học Princeton. Từ năm 1976, ông là giáo sư ngành này tại Đại học Virginia. Ông cũng là giáo sư thỉnh giảng tại Viện Đại học Paris VII (Université Paris VII - Diderot)

Tháng 8 năm 2004, ông có về thăm Việt Nam và có những buổi nói chuyện về vũ trụ và vật lý thiên văn tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Tác phẩm

Theo Xuân Hạo, 2004: "Trịnh Xuân Thuận thấm nhuần văn hóa Pháp, là công dân và làm việc tại Hoa Kỳ, viết những công trình khoa học bằng tiếng Anh, nhưng viết những tác phẩm về vũ trụ lại bằng tiếng Pháp. Điều đáng nói là những tác phẩm về vũ trụ nhưng đọc dễ hiểu, bởi chúng được viết từ một nhà khoa học giàu mỹ cảm, bằng tư duy lô-gích của một nhà khoa học, nhà triết học và trí tưởng tượng của một nhà thơ sành sỏi thiên văn. Chính kiến thức sâu rộng, đa dạng trên nhiều lĩnh vực của Trịnh Xuân Thuận, những khái niệm về thiên văn mà ông trình bày trở nên mềm mại, óng ả. Đó cũng là phương pháp của ông để đưa thiên văn học gần gũi với mọi người: 'Tác phẩm này dành cho những chính nhân (honnête homme), những người không có một hành trang kỹ thuật, nhưng tò mò muốn biết không chỉ những điều kỳ lạ mới nhất của khoa học ở thế kỷ XX mà cả những hệ quả triết học và thần học của những thành tựu đó' (lời đề tựa tác phẩm "Hỗn độn và hài hòa"). Chính phương pháp đó cũng được sử dụng trong "Giai điệu bí ẩn" và đưa nó trở thành tác phẩm best-seller ở Pháp và được dịch ra nhiều thứ tiếng. Có lẽ đó cũng là lý do đưa Trịnh Xuân Thuận, một công dân Mỹ lại có mặt chính thức trong phái đoàn của Tổng thống Mitterrand thăm Việt Nam năm 1993."

Một số tác phẩm:

La mélodie secrète, Fayard, 1988
Un astrophysicien, Beauchesne-Fayard, 1992
Le Destin de l'Univers, Découvertes Gallimard, 1992
Le Chaos et l'Harmonie, Fayard, 1998
L'Infini dans la paume de la main - du Big Bang à l'éveil, cùng viết với Matthieu Ricard, NiL éditions, 2000
Origines - la nostalgie des commencements, Fayard, 2003
Les voies de la lumière, Éd. Fayard, 2007
Le Cosmos et le lotus / The Quantum and the Lotus / Vũ trụ và Hoa sen, 2011, được giải Louis Pauwels 2012

Các bản dịch tiếng Việt

• Giai điệu bí ẩn
• Số phận của vũ trụ: Big Bang và sau đó

• Hỗn độn và hài hòa
• Cái vô hạn trong lòng bàn tay
• Lượng tử và hoa sen, dịch từ cuốn The Quantum and the Lotus
• Trò chuyện với nhà vật lý thiên văn Trịnh Xuân Thuận
• Nguồn gốc - Nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu

• Những con đường của ánh sáng (2 tập)

Giải thưởng

• Giải Moron 2007 của Hàn lâm viện Pháp

• Giải Kalinga 2009 của UNESCO về các đóng góp trong việc đại chúng hóa khoa học

• Prix mondial Cino del Duca (Giải thưởng Thế giới của Fondation Simone et Cino del Duca) của Học viện Pháp Quốc (Institut de France) năm 2012, vì các tác phẩm của ông thể hiện "một cái nhìn phức hợp và tinh tế của một nhà khoa học và một người có đức tin về vũ trụ và vị trí của con người trong vũ trụ".

* * * * *