Viên Âm Nguyệt San (3 Phiên Bản)

HÒA THƯỢNG TRÍ QUANG

Viết mấy dòng giới thiệu tạp chí Viên Âm này vào đúng ngày Hòa thượng Trí Quang viên tịch, lòng không sao tránh khỏi những rung động. Hòa thượng Trí Quang nằm trong nhóm trái ngọt đầu tiên của chương trình đào tạo tăng tài của An Nam Phật Học hội. Ngài là cánh chim đầu đàn vận động thành lập và điều hành Tổng Hội Phật giáo Việt Nam (1951) sau đó là Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất (1964), là linh hồn và đạo diễn chính của công cuộc tranh đấu Phật giáo những năm 1963. Bộ óc sắc sảo và ý chí kiên định của ngài làm cho PGVN suốt một giai đoạn thăng trầm lại trở thành một giai đoạn đau thương nhưng rực rỡ. Cá nhân ngài đã tuyệt thực 100 ngày để tranh đấu, tranh đấu như thế là không tranh đấu gì cả, đó là chân lý của đức Phật hiện hình trong hoàn cảnh cụ thể. Thế hệ chúng ta ai cũng ít nhiều mang ơn của ngài. Thế nhưng trong hàng ngũ chúng ta ngày hôm nay có người vì lợi ích cục bộ mà cố ý hiểu oan ngài, có người vì nhận thức kém mà hiểu sai ngài, lại có cả hàng tu sĩ bị nhiễu loạn thông tin cũng nghi ngờ ngài.

Thật là chua xót, ngài đã thắp lên một ngọn nến sáng rực cho giai đoạn đau thương, nhưng chúng ta, những người đi sau ngài không bảo vệ ngọn nến ấy sau khi nó đã hoàn thành sứ mệnh.

Chúng ta đa phần chỉ thấy ngài thông minh sắc sảo trong lãnh đạo, trong phát ngôn mà không thấy điều đó còn lớn hơn trong từng câu chữ dịch kinh của ngài. Ai đã từng đọc kĩ kinh sách ngài viết/dịch, đã chứng kiến ngài sửa bản thảo hẳn phải có một suy nghĩ khác. Ngài đối với kinh điển không chỉ dùng bộ óc mà còn dành hết trái tim, sáng suốt mà lại rất thận trọng. Sau biến cố 1975 người ta vẫn còn lo ngại ngài, nhưng ngài đã đóng cánh cửa đó suốt 45 năm chưa một lần mở ra. Im lặng sấm sét! Ở trong ấy ngài trở lại với chí nguyện bình sinh chuyên dịch kinh điển. Nếu chúng ta có may mắn cảm nhận được lời kinh ngài dịch hẳn chúng ta không rơi vào những định kiến, hoặc ít hơn thì cũng không hạ thấp tầm vóc của ngài, cũng vì thế mà không hạ thấp giá trị pháp lạc mà đức Phật đã mang đến.

Giới thiệu Viên Âm viết dông dài thế để làm gì, để cá nhân bớt phần hổ thẹn và để bạn đọc thấy rằng tạp chí Viên Âm cũng may mắn được ngài điều hành suốt giai đoạn sau 1945. Trong 51 số của giai đoạn sau, ngài tham gia 29 bài (chỉ sau hòa thượng Minh Châu 43 bài), khởi đầu với bài Luận Đại thừa khởi tín số 79-1949 - số đầu tiên tục bản. Viên Âm từ số 111 trở đi ít đề tên tác giả bài viết nên khả năng có bài của ngài cũng nhiều. Các bài viết chủ yếu về nội điển, kinh, luật, luận. Trong số ấy đặc biệt có bài Hãy bước tới Phật giáo toàn quốc ở số 99-1950 đã dự hướng cho con đường tương lai của ngài.