Biên Hòa Sử Lược - Lương Văn Lựu

Tỉnh Biên-Hòa là một trong những tỉnh đã được khai lập từ xưa, dự phần lớn trong Quốc-Sử, trải qua những con hưng-vong, có một lịch sử kiêu hùng, đã khai-sanh ra nhiều tỉnh mới.

Vậy nghiên cứu và viết lại lược-sử Biên-Hòa, thiền nghĩ không phải là một công việc làm vô-ích.

Vì lẽ đó, từ trước, dưới thời Pháp thuộc, cũng đã có vài ba nhà biên khảo địa-chi Tỉnh Biên-Hòa, nhưng toàn là người Pháp, phần nhiều đều viết theo tài liệu sách vở mà không đến nghiên- cứu tường tận tại chỗ, nơi mỗi địa phương, vì thế nên sử liệu cũng kém phần chính xác, tệ hại nhứt là bị sắp xếp theo một chiều, chiều của Thực-dân thống-trị.

Mới đây, trong tập II «Hành-Chánh Khảo-Luận» năm 1958, Ông Hồ-văn-Sĩ, Tỉnh-Trưởng, cũng đã giới thiệu Tỉnh Biên-Hòa bằng một bài khảo-cứu có giá trị, nhưng tiếc thay, lại phải thu hẹp trong phạm vi một bài báo, nên không thể bao-quát về mọi mặt.

Vậy, nay tôi tiếp tục con đường của những người đi trước, đầy khó khăn, trở ngại, mà mình tự xét thấy còn thô-thiển, bỡ-ngỡ, nhưng cũng cứ đi, đi với thiện chí học hỏi của một đứa con tỉnh nhà, nặng lòng yêu quê hương Biên-Hòa, quê hương tôi có con sông Đồng-Nai nước ngọt, có Núi Châu-Thới oai nghi, có không-khí trong lành, có người hiền, cây cảnh đẹp.

Tôi không có cao-vọng theo con đường của một Ngô-Sĩ-Liên, một Phan-Huy-Chú, một Trần-Trọng-Kim, một Phạm-văn-Sơn, nhưng chỉ vì nặng tình bản-sở, mà làm kẻ lữ hành nhỏ bé, đi từ bước một, trên đường sử học, nhặt từng mảnh sử-liệu vụn-vặt ở mỗi nơi, ghi chép từng mầu chuyện truyền-khẩu ở mỗi vùng, dẫm chân lên khắp tỉnh nhà, từ thành thị đến thôn quê, thăm hàng ngàn gia-đình, mót cọng lúa vàng trên đồng, xem hột thạch-sa dưới nước hoặc đào bới dưới đáy giếng sâu, đọc tấm bia lăng mộ rêu-phong, viếng Đình-Chùa Miếu-môn cổ-kính, bẻ cành cổ-thụ trong rừng thiêng, nhặt hòn đá cuội trên núi thẳm, đến xem một ít di-tích xưa còn lưu lại viện Bảo Tàng, trong mười năm trời công-phu sưu tập, đề hôm nay hoàn thành được quyền sử lược này, mà tôi coi như là kết tinh đời văn-học của tôi.

Trong mười năm thu thập tài-liệu, tôi đã đọc nhiều bộ Việt- sử, tham khảo sách-báo Đông-Tây Kim-Cổ, quan-sát phong-tục tập-quân tự ngày xưa, từng vùng, theo dõi sự tiến triển của khoa học, tình hình diễn biến của Tỉnh nhà trên mọi mặt, mọi ngành, để rồi sắp xếp lại thành từng chương mục, tiêu đề, chi-tiết, theo một thể tài mới, gọn gàng dễ hiều, với phương pháp của những sử-gia tân-tiến, mặc dầu đây chỉ là việc biên soạn quyền sử lược Tỉnh nhà.

Về phong tục tập quán, về nguồn gốc, nếp sống hàng ngày của nhân dân, về quan-hôn tang-tế, tôi đã tham cứu các sách gia-lễ xưa, và đồng thời cũng đi từng nơi, khảo sát những đặc-điểm, rồi dung hòa đề phác họa lại những nét đại cương, tổng-quát.

Tùy địa phương, tục lệ mỗi nơi đều mỗi đổi, hoặc được bãi bỏ hẳn, hoặc biến thể ra một hình thức khác; vì thế, người địa- phương sẽ không tìm được nơi đây sự riêng biệt của vùng mình.

Nơi một vài chương-mục, tôi có đề cập đến nhiều sự kiện, nay tuy đã ở trên phần lãnh thổ Tinh khác, nhưng trước kia uyên-ủy nó vẫn thuộc Tỉnh nhà, thì hồn thiêng sông núi và tư-tưởng của người Biên hòa vẫn còn hướng về nhau, giao cảm với nhau bởi một sợi dây thân ái vô hình, nên nay, dầu có nhắc lại trong sự tích Tỉnh nhà, tưởng không phải chuyện xa vời, sai lạc.

Hôm nay, nhân ngày kiết-nhựt, trong ánh sáng Cộng-Hòa, quyện mùi hương Nhân-Vị, đầy thanh sắc Tự-Do, ngập bông hoa Dân-Chủ, tôi chấm dấu cuối cùng, cáo-thành quyền sử lược.

Trước những di tích lịch sử, tôi đốt nén hương lòng trở về với Dĩ vãng, tưởng niệm anh-linh người muôn năm cũ, kính dâng sách này cho quý vị nhân-sĩ, các văn-hữu thân yêu, cho các bạn đồng-hương hiện còn ở giữa lòng đất Đồng Nai Sông-Phố hay đã kiều-ngụ nơi nào, cũng như cho người phương xa có một thời gian hưởng-ngụ nơi Phật địa Biên hòa hẳn còn lưu nhiều kỷ niệm êm-đẹp nơi đây.

Chỉ vì tha thiết với Đất mến-yêu mà một đứa con biên soạn quyền sử lược của Tỉnh nhà; với thiện chí ấy, tôi tin rằng, dầu sao, cũng hưởng được sự khoan-hồng dễ dãi của quý vị độc giả sẽ chỉ-giáo cho tôi những chỗ sai-lầm, hay bổ-sung những điều thiếu-sót.

Cũng với thiện chí ấy, kẻ sĩ hèn mọn này, trên đường học sử, góp chút tài-liệu giữ nơi đây, tin rằng sau này, các bậc cao-minh sẽ kiện toàn thành một bộ sử đầy đủ hơn của Tỉnh nhà. Được như thế, tôi cũng mãn nguyện lắm rồi.

Biên hòa, ngày giỗ tổ Hùng Vương,

mùng 10 tháng 3 năm Canh Tý (5-4-1960)

LƯƠNG-VĂN-LỰU

=*=*=*=*=*=*=*=*=

Sách cũng có bán tại DAVIBOOKS - SÁCH ĐẤT VIỆT:

- A30/9 QL50, Bình Hưng, Bình Chánh, TP.HCM (Đối diện Điện Máy Xanh; cách bến xe Q8 150m hướng về phía đường Nguyễn Văn Linh)

- SĐT: 028 6265 2039

DAVIBOOKS đem đến cho Quý độc giả những bộ sách mới nhất, nhanh nhất, và chất lượng nhất.